Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalną skóry, której towarzyszy nasilony świąd. Zależnie od ciężkości choroby terapia obejmuje postępowanie niefarmakologiczne i farmakologiczne ogólne i leczenia AZS jest połączenie codziennej terapii emolientowej i właściwej pielęgnacji skóry z leczeniem przeciwzapalnym oraz unikanie kontaktu z prowokującymi alergenami i czynnikami drażniącymi. Leczenie AZS wymaga współpracy rodziców pacjenta z lekarzem dermatologiem, alergologiem oraz zapalenie skóry (AZS)Jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalną skóry, której towarzyszy nasilony świąd. Należy do jednej z najczęstszych chorób dermatologicznych, dotyczy ponad 25% dzieci i około 2-3% dorosłych. U 80 % dzieci objawy pojawiają się w 1 a u 95% przed 5 Jest to choroba dziedziczna, na której wystąpienie i przebieg wpływają różne czynniki AZSNajbardziej charakterystyczną cechą w AZS jest suchość skóry. Wykwity które pojawiają się w ostrym przebiegu choroby mają najczęściej postać grudek umiejscowionych na podłożu zapalnym, zaś w przebiegu przewlekłym występują suche wykwity, złuszczanie, lichenizacja. Stan zapalny skóry zlokalizowany jest u najmłodszych dzieci na policzkach i owłosionej skórze głowy, u starszych niemowląt można zaobserwować zmiany na całym tułowiu i zewnętrznych powierzchniach kończyn, u dzieci starszych w okolicach dołów łokciowych, podkolanowych, stawów skokowych, wokół oczu, ust, na szyi, górnej części klatki piersiowej, na grzbietach rąk i stóp oraz nadgarstkach. AZS może współistnieć z alergią pokarmową oraz powietrznopochodną. U dzieci starszych nastolatków oraz dorosłych znacząco wzrasta rola alergenów kontaktowych. Zależnie od ciężkości choroby terapia obejmuje postępowanie niefarmakologiczne i farmakologiczne ogólne i leczenia AZS jest połączenie codziennej terapii emolientowej i właściwej pielęgnacji skóry z leczeniem przeciwzapalnym oraz unikanie kontaktu z prowokującymi alergenami i czynnikami drażniącymi. Niespecyficzne czynniki prowokujące, które mogą podrażniać skórę i powodować powstanie rumienia, to: czynniki mechaniczne (kontakt z wełną i innymi drażniącymi włóknami), chemiczne (kwasy, wybielacze, rozpuszczalniki, woda) lub biologiczne (drobnoustroje). Zalicza się do nich także dym tytoniowy, lotne składniki organiczne i spaliny samochodowe. Do swoistych czynników zaostrzających należą alergeny powietrznopochodne, szczególnie roztocza kurzu preparatami stosowanymi zarówno w zaostrzeniu jak i remisji choroby są emolienty. Obejmują one emulsje i żele do kąpieli, kremy, balsamy, szampony do włosów. Natłuszczanie suchej skóry zmniejsza świąd oraz sprzyja łagodzeniu stanu zapalnego. Regularne, częste stosowanie emolientów 3–4 razy na dobę zmniejsza konieczność stosowania miejscowych przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia bariery naskórkowej. Jej odbudowę można uzyskać stosując tzw. aktywne emolienty, tj. mieszaninę tłuszczów występujących fizjologicznie w warstwie rogowej skóry. W AZS najlepsze wyniki daje stosowanie aktywnych emolientów, w których składzie dominują ceramidy, ponieważ w tej jednostce chorobowej stwierdzany jest ich największy niedobór. Uszczelnienie bariery naskórkowej następuje po każdym zastosowaniu emolientu, ale trwała poprawa jej czynności dopiero po 2–4 tygodniach systematycznego leczenia, co jest związane z fizjologicznym procesem różnicowania się naskórka, którego końcowym produktem jest obfitująca w błony lipidowe warstwa panthemediaWażnym elementem leczenia jest przywrócenie prawidłowego nawodnienia naskórka. Można je osiągnąć poprzez stosowanie emolientów zawierających obok lipidów mocznik – główny składnik naturalnego czynnika nawilżającego (natural moisturizing factor – NMF), którego rolą jest zatrzymywanie wody oraz glicerolu jako związku odpowiedzialnego za transport wody ze skóry właściwej do naskórka. U dzieci poniżej 2 roku życia nie zaleca się stosowania emolientów na bazie glikolu propylenowego ze względu na jego drażniące działanie. Niewskazane jest również nawilżanie skóry preparatami zawierającymi w składzie alergeny białkowe i hapteny takie jak owies czy orzech.
W ponad 60% przypadków występuje podwyższone ryzyko rozwoju objawów atopowych ze strony innych narządów. Atopowe zapalenie skóry to pierwszy krok w marszu atopowym, w którego przebiegu mogą się rozwinąć: alergia pokarmowa (15%), alergiczny nieżyt nosa (34%) i astma oskrzelowa (20–35%). Atopowe zapalenie skóry – dieta w leczeniu tego schorzenia może odgrywać jedną z ważniejszych ról, tuż obok kuracji farmakologicznej i pielęgnacji. Wiadomo, że alergeny pokarmowe powodują nasilenie objawów AZS. Z kolei spożywanie produktów zawierających określone substancje może łagodzić przebieg tej choroby. Jak powinna wyglądać dieta przy AZS – więcej dowiesz się na ten temat, czytając poniższy artykuł. Najczęstsze źródła alergenów pokarmowych Produkty o korzystnym działaniu na skórę mleko, jaja, ryby, pszenica, ryż, orzechy ziemne, seler, marchew, jabłko, czereśnie, soja, czekolada. ryby, jogurty, kefiry, maślanki, owoce, warzywa (w tym kiszone), nasiona, kasze gruboziarniste, pieczywo razowe, pełnoziarniste zboża. Atopowe zapalenie skóry – dieta przynosząca dobre efekty Rekomendowana na atopowe zapalenie skóry dieta nie istnieje – to, co sprawdza się u jednej osoby, niekoniecznie pomoże wszystkim pacjentom. Jednak, według badań, pewne składniki odżywcze zdają się wywierać korzystny wpływ na łagodzenie objawów choroby. Komponując dietę dla osoby chorej na AZS, warto w niej uwzględnić szczególnie: kwas γ-linolenowy (GLA). To jeden z kwasów tłuszczowych omega-6. Znajduje się między innymi w oleju z wiesiołka, z czarnej porzeczki czy z ogórecznika. Braki GLA mogą prowadzić do zaburzenia warstwy hydrolipidowej skóry i większej utraty wody, co jest powodem pojawiania się objawów AZS. Regularna podaż GLA poprawia funkcjonowanie bariery naskórkowej i łagodzi stany zapalne, kwas dokozaheksaenowy (DHA). Należy do kwasów tłuszczowych omega- 3. Wykazuje działanie przeciwzapalne. Badania dowodzą, że jego suplementacja w okresie ciąży zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka AZS – dieta przyszłych mam ma więc również pewne znaczenie w obniżaniu ryzyka tej choroby. DHA znajduje się przede wszystkim w tłustych rybach morskich (makrela, łosoś), cynk. Jest niezbędnym dla naszego organizmu mikroelementem. Wchodzi w skład enzymów odpowiadających za regenerację naskórka oraz odgrywa ważną rolę w procesach utrzymania integralności bariery ochronnej skóry. Podejrzewa się, że niedobór cynku może mieć znaczenie w patogenezie atopowego zapalenia skóry. Dobrym źródłem cynku są np. migdały, mięso, kasza gryczana, witamina D. Wykazuje właściwości immunomodulujące. Podobnie jak w przypadku kwasu dokozaheksaenowego, okazuje się, że suplementacja witaminy D u kobiet ciężarnych, zmniejsza ryzyko występowania AZS u noworodków. Witamina D ma również ogólnie pozytywny wpływ na łagodzenie objawów tej dolegliwości, probiotyki. To preparaty, które zawierają żywe kultury bakterii. Posiadają właściwości normalizujące funkcjonowanie mikroflory jelitowej, modyfikują zadania bariery jelitowej poprzez ograniczenie jej przepuszczalności i hamowanie wchłaniania alergenów pokarmowych. Ponadto regulują mechanizmy zapalne i immunologiczne. Znajdują się między innymi w ogórkach kiszonych, kapuście kiszonej, zsiadłym mleku, maślance, kefirze, jogurtach. prebiotyki. Definiuje się je jako nieulegające trawieniu składniki żywności, które wspierają wzrost i prawidłowy rozwój mikroflory. Ich suplementacja w ciąży obniża ryzyko wystąpienia objawów AZS u dziecka. Prebiotyki można znaleźć w nasionach, pełnoziarnistych zbożach, kaszach gruboziarnistych, pieczywie razowym, owocach i warzywach ( z wyłączeniem potencjalnie uczulających, omówionych w dalszej części artykułu). Suplementacja może wspomagać leczenie AZS, ale należy przede wszystkim przestrzegać ogólnych zasad zdrowego odżywiania, z wykluczeniem pokarmów wywołujących objawy kliniczne. Również kobiety karmiące piersią powinny unikać spożywania pokarmów alergizujących – mówi Milena Nalbandian, kosmetolog Clinica Cosmetologica. Atopowe zapalenie skóry – dieta eliminacyjna Ponieważ u niektórych pacjentów z AZS pewne produkty żywnościowe nie powodują przykrych objawów, u innych zaś wyraźnie nasilają atopowe zapalenie skóry, dieta zawsze musi być dobierana pod kątem indywidualnym. Związek atopowego zapalenia skóry z alergiami pokarmowymi jest jednak dość powszechny, dlatego w zwalczaniu AZS dieta eliminacyjna jest częstym wskazaniem. Produkty, których należy unikać w jadłospisie, zależą głównie od wieku. W przypadku dzieci będą to: mleko krowie i jego przetwory, jajka, soja oraz pszenica Czego nie jeść przy atopowym zapaleniu skóry u dorosłych? W tej grupie wiekowej zaostrzenie objawów występuje zwykle po spożyciu następujących produktów: marchwi, jabłka, selera czy orzechów laskowych. Oprócz tego objawy choroby mogą nasilać również: sztuczne dodatki stosowane w żywności, produkty wysokoprzetworzone, owoce morza, ryby, nabiał, pomidory, szpinak, rośliny strączkowe, margaryna, czekolada, napoje energetyzujące. Zrezygnowanie z jabłek przyniosło w moim przypadku częściową poprawę. Kiedy jeszcze zamieniłam dotychczasowo stosowane kosmetyki na zestaw Atopicin, moja skóra wróciła do normy – pisze pani Izabela z Zamościa – pisze pani Dorota z Krakowa. Seria Atopicin na atopowe zapalenie skóry u dzieci i dorosłych Jeśli chodzi o atopowe zapalenie skóry, dieta to tylko jeden ze sposobów radzenia sobie z objawami. Może wspomóc proces leczenia, ale nie usunie ich całkowicie – nie wolno więc zapominać o innych metodach. W ramach kuracji niefarmakologicznej znaczące efekty przynosi stosowanie dermokosmetyków z naturalnym składem. Na uwagę zasługują dermokosmetyki z serii Atopicin, która obejmuje 8 różnych produktów do pielęgnacji skóry twarzy i ciała. Ich specjalnie dobrane składniki łagodzą zaczerwienienia i świąd skóry. Pomagają również dogłębnie ją nawilżyć i odżywić Wybrałam do codziennej pielęgnacji skóry dermokosmetyki na AZS marki Atopicin. Uwielbiam ich naturalne składy i działanie. Porównując obecną sytuację z tym, co było wcześniej, różnica w stanie skóry jest jak niebo i ziemia – pisze pani Paulina z Warszawy. FAQ 1. Atopowe zapalenie skóry – dieta: jak powinna wyglądać? Dieta przy AZS powinna być zbilansowana, z wykluczeniem pewnych produktów (alergenów pokarmowych) oraz wzbogacona o składniki łagodzące objawy. Poza odpowiednim odżywianiem, warto postawić na wspomaganie organizmu od zewnątrz, za pomocą dobrych dermokosmetyków – np. zestawu Atopicin. 2. Czego nie jeść przy atopowym zapaleniu skóry, by nie nasilać objawów? W zależności od wieku i indywidualnego przypadku mogą to być różne alergeny pokarmowe. Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych uczulenie może wywoływać np. nabiał. Oprócz unikania pewnej grupy produktów warto również stosować dermokosmetyki zawierające naturalne składniki aktywne. 3. Czy przy AZS dieta eliminacyjna ma sens? Badania dowodzą, że wykluczenie z diety niektórych alergenów pokarmowych może przynieść widoczną poprawę stanu skóry. Jest to jednak bardzo indywidualne. Wszystkie osoby chorujące na AZS powinny natomiast stosować leki zapisane przez lekarza oraz odpowiednią pielęgnację – to podstawa łagodzenia objawów. Bibliografia Karczewska J, Ukleja-Sokołowska N, Bartuzi Z: Alergia pokarmowa a atopowe zapalenie skóry. Aktualne poglądy i opinie, [w:] Alergia Astma Immunologia 2019, 24 (4): 156-163 Lesiak A, Ciążyńska M: Wpływ kwasu g-linolenowego oraz honokiolu na funkcje skóry, Forum Dermatologicum 2017; 3(4): 152-156 Eriksen BB, Kare DL: Open trial of supplements of omega 3 and 6 fatty acids, vitamins and minerals in atopic dermatitis, J. Dermatolog. Treat., 2006, 17, 82-85 Gray NA, Dhana A, Stein DJ, Khumalo NP: Zinc and atopic dermatitis: a systematic review and meta‐analysis, 2019 Rustecka A, Jung A, Kalicki B: Znaczenie witaminy D w chorobach atopowych u dzieci, Pediatr Med Rodz 2013, 9 (1), p. 41–45 .